Ўз ихтиёрида етарлича юқори илмий салоҳият, моддий-техник база ва республикада ҳам, ундан ташқарида ҳам илмий-ишлаб чиқариш алоқаларининг кенг тарқалган тармоғига эга бўлган институт геологик тадқиқотлар соҳасида ҳамда ер ости бойликлари ва амалий фаннинг долзарб масалаларини ҳал қилишда кенг кўламли вазифаларни самарали бажариб келмоқда.
Қисқача қуйидаги муҳим натижаларга эришилди:
“Комплекс регионал тадқиқотлар ва замонавий кўп мақсадли геологик, башоратлаш-металлогеник хариталарни тайёрлаш соҳасида” йўналишида:
1) Ўзбекистон Республикаси ҳудудининг 1:1 000 000 миқёсдаги ўзбек ва рус тилларидаги 8 та рақамли геологик хариталари яратилди (фойдали қазилма конларини рўйхатга олиш харитаси, геологик харита, мезозойгача компонентларнинг тектоник харитаси, мезозойгача ҳосилаларининг башорат-минерагенетик харитаси);
2) формацион таҳлил асосида математик усуллар билан “Информацион технологияларни қўллаш орқали Чотқол-Қурама ҳудудининг 1:200000 миқёсдаги қимматбаҳо, рангли, радиоактив, қора металларга башоратлаш-минерагеник харитаси” тузилиб унинг асосида маъдан майдонлари ва маъданлашув зоналари даражасидаги, кейинги геологик қидирув ишлари қўйишга тавсия берилган 14 та истиқболли майдонлар ажратилган;
3) ArcGIS тизимида янгиланган электрон “Чотқол-Қурама регионининг 1:200 000 миқёсдаги геологик харитаси”;
4) геологик рақамли хариталарини ишлаб чиқиш ва тақдим этишни тартибга солувчи янгиланган меъёрий ҳужжатлар тўплами тайёрланди:
- «геологик-съёмка ишларини ташкил этиш ва ишлаб чиқиш, 1:50 000 (1:25 000) масштабидаги Ўзбекистон Республикаси Давлат геологик харитасини тузиш ва нашр этиш бўйича йўриқнома»;
- «1:200 000 (1:100 000) масштабда илгари ўрганилган майдонларни қўшимча геологик қидирувни ўтказиш, 1:200 000 ( 1:100 000) масштабида Ўзбекистон Республикаси Давлат геологик харитаси варақаларини тузиш ва нашрга тайёрлаш бўйича йўриқнома»;
- «Ўзбекистон Республикасининг аэрокосмик геологик тадқиқотларини (АКГТ) ташкил этиш ва ишлаб чиқариш бўйича йўриқнома»;
- «Ўзбекистон Республикаси ҳудудининг чуқур геологик хариталаш ишларини ташкил этиш бўйича йўриқнома»;
5) бешта давлат: Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Туркманистон ҳудудида жойлашган «Тян-Шан орогеник камарининг 1:1000000 масштабдаги геодинамик харитаси» тузилди.
Ерни масофадан зондлашнинг замонавий усуллари ва ГАТ-технологиялари, геокимёвий маълумотларни қайта ишлаш учун энг сўнгги дастурлар ва б. ёрдамида фойдали қазилмалар конларини топиш учун истиқболли бўлган янги майдонларни аниқлаш бўйича:
1) олтин ва бошқа металларнинг янги истиқболли майдонлари: Ғузаксой, Устахон-Ғозғон, Шарқий Жетимтов, Ёрқудуқ, Армуғон, Бузгул, Оқжетпес, Оила, Оясой, Чўлоқсой, Жуласой, Тугмача, Қорачол, Челпексой- I, Челпексой-II, Мурунтов маъданли майдонининг шимолий-шарқ қисми ва б.;
2) 2012 йилдан бошлаб Давлат баланси шакллантирилди ва муаллифларнинг олтин, кумуш, мис, вольфрам, нодир металлар ва ноёб ер элементлари каби минерал ресурслари қайта ўрганилмоқда. 242 та объектнинг башорат қилинган ресурслари бўйича апробация ишлари олиб борилган, шундан 147 таси Давлат баланси томонидан ҳисобга олинган ва 24 та объектлар Ўзбекистон Республикаси қаттиқ фойдали қазилмаларининг башорат қилинган ресурсларини Давлат баланси томонидан ҳисобга олиш учун тавсия этилган;
4) 7 та янги майдон ажратилган (Жуласой, Южный Дальний I, Южный Дальний II, Тугмача, Қорачол, Челпексой- I, Челпексой-II), улар ягона Ғарбий Чадак ҳудудига бирлаштирилди ва улар учун тахмин қилинган олтин ресурслари P2 тоифасига мувофиқ баҳоланди.
Ўзбекистон Республикаси ҳудудида геологик қидирув ишларини олиб боришни тартибга солувчи геологик қидирувни меъёрий таъминлаш соҳасида:
Ишлаб чиқилган:
1) «Ўзбекистон Республикаси Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитасининг фойдали қазилмалар захиралари бўйича давлат комиссияси тўғрисидаги низом»;
2) «Захиралар ва прогноз ресурсларини ҳисобга олиш ва операцион ўсишини баҳолаш тартиби тўғрисидаги низом»;
3) «Металл ва металл бўлмаган фойдали қазилмалар захираларини ҳисоблаш бўйича материалларни таркиби, расмийлаштириш ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги фойдали қазилмалар захиралари бўйича давлат комиссиясига тақдим этиш тартиби тўғрисида йўриқнома»;
4) «Геологик қидирув жараёнида рангли металл конларини технологик тадқиқотларини ўтказиш бўйича услубий кўрсатмалар»;
5) «Қаттиқ минералларнинг башорат қилинган ресурсларини баҳолаш бўйича услубий кўрсатма»;
6) «Нефть ва газни геологик қидириш этаплари ва босқичлари тўғрисидаги низом»;
7) «Нефть ва ёнувчи газларнинг кон захиралари, истиқболли ва башорат қилинган ресурслари таснифи»;
8) «Нефть ва газ ресурслари захиралари ва истиқболли таснифини қўллаш бўйича йўриқнома»;
9) «Нефт ва ёнувчан газ захираларини ҳисоблаш бўйича материалларининг таркиби, бажарилиши ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги фойдали қазилмалар захиралари бўйича давлат комиссиясига тақдим этиш тартиби тўғрисида йўриқнома».
Минерал хом ашёни комплекс қайта ишлашнинг замонавий технологияларини ишлаб чиқиш ва ишлаб чиқаришга тадбиқ этиш соҳасида:
1) Тебинбулоқ конининг титаномагнетит маъданларини бойитишнинг технологик схемаси ишлаб чиқилган бўлиб, унга кўра таркибида темир миқдори 63,53% бўлган кондицион таркибидаги концентрат, уни бойитиш орқали 62,45% темир олинган;
2) сланецни қайта ишлашнинг деструктив технологияси ишлаб чиқилган.
3) кўмир чиқиндилари асосида узоқ муддатли таъсир кўрсатадиган органоминерал гумусли бактериал ўғитларни ишлаб чиқариш технологияси ишлаб чиқилган.
4) Ангрен конидан каолинни оқартириш учун биотехнологик усулда темирни эрувчан бирикмаларга айлантириш ва уларни эритма ичига олиш ва фильтрлаш пайтида олиб ташлаш ишлаб чиқилган.
5) Кокаяз кварц қумларини бойитиш натижасида кварц қумлари таркибида кремний диоксиди 99,06%, темир оксиди 0,01% ва Al2O3 – 0,1% бўлган кварц қумлари олинган.
Экспериментал -конструкторлик ишланмалари (ОКР):
1) КТ типидаги қаттиқ қотишма коронкалар (тошларни кесиш асбоблари) ишлаб чиқилган ва оммавий ишлаб чиқаришга киритилган (МЧЖ «Геобуртехника» ва МЧЖ «Гидрогеотекҳника»);
- КТМ-76Т қаттиқ қотишмали каронкаси ўрта қаттиқликдаги жинсларни бурғулаш учун мўлжалланган (IV-VII тоифада);
- диаметри 76 мм ва 93 мм бўлган КТМ бурғулаш каронкаси бурғилаш тоифаси бўйича IV-VII, қисман VII тоифадаги тоғ жинсларда бурғулаш учун мўлжалланган;
2) Гидрогеологик қудуқларни бурғилаш учун мўлжалланган, 215 мм диаметрли алмашинувчан бурғилаш долотаси тайёрланди;
3) бурғилаш суюқликлари ва цемент аралашмаларининг 20 та рецептини ишлаб чиқилган ва Ўзбекистон Республикаси Давлат геология қўмитаси объектларида синовдан ўтказилган, улардан 4 таси амалий ишлаб чиқаришга тадбиқ этиш учун танланган;
4) диаметри 135 мм бўлган бурғулаш шнеклари 20 дона миқдорда ишлаб чиқарилган;
5) Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлиги ихтиро «Қувурларнинг икки қаторли устунлари» (патент IAP 04919) формуласига патент бериш тўғрисида қарор қабул қилган;
6) гилсиз ва кам гилли полимер бурғулаш суюқликларининг рецептлари ишлаб чиқилган ва улардан геологик қидирув майдонларида оқилона фойдаланиш бўйича амалий тавсиялар яратилган;
7) кичик ўлчамли кўчма бурғулаш қурилмаси (МГБУ-50), бурғулаш каронкалари (КТ), бурғилаш қувурлари (РС), пневматик шассида кўчма вагон уйининг маҳаллий аналоги (1649707-сонли сертификат); бурғулаш аралашмасини тозалаш тизими яратилган.
Олинган патентлар
Сўнгги 20 йил ичида институт лабораториялари ва ишлаб чиқаришга тадбиқ этишнинг инновацион технологиялари бўйича конструкторлик бюросида олиб борилган изланишлар олинган натижаларни патентлашга имкон берди. Патент идорасига берилган барча талабномалар экспертизадан сўнг «янгилик» белгисини олди ва тегишли патентлар турли йўналишларда қабул қилинди:
1. Ўғит олиш усули, патент рақами №IAP02336 (2003й.).
2. Таркибида магний бўлган хом ашёларни қайта ишлаш усули, патент рақами №IAP 02973 (2003й.).
3. Каолинни бойитиш ва оқартириш, патент №IAP 02476 (2004й.).
4. Донадор фаол кўмирни олиш усули, патент №IAP 02630 (2005й.).
5. Таркибида магний бўлган хом ашёларни қайта ишлаш усули, патент №IAP 02973 (2005й.).
6. Қумларни бойитиш усули, патент №02698 (2005й.).
7. Ёнувчи сланецни деструктив қайта ишлаш усули, патент №AP03019 (2006й.).
8. Бурғилаш қувурларини қўш колоннаси, патент рақами IAP 04919 (2014й.).
9. Нодир металли пегматитларни аниқлаш усули, патент IAP 961 (2014 й.).
10. Бурғилаш коронкаси, патент рақами IAP 04993 (2014 г.).
11. Алмашинувчи панжали бурғилаш долотоси, патент № IAP 06399 (2017 й).
12. Дастурий илова “LandIndexAltMap”, DGU 10104 (2020 Й.)
